Jong en mantelzorg

Opgroeien met een familielid met een ziekte, handicap of psychische aandoening kan tijd, aandacht en energie vragen. Vanwege het zorgen voor en het zorgen maken om de ander. Omdat de moeder angstig of somber is of de vader verslaafd is aan alcohol, bijvoorbeeld. Of omdat een zusje een spierziekte heeft of een broertje autisme. Natuurlijk helpt ieder kind en elke jongere in huis meestal wel een handje mee. Maar wie opgroeit met een familielid dat zorg nodig heeft, heeft vaak meer en andere taken en verantwoordelijkheden. Dat noemen we mantelzorg.

Mantelzorg door kinderen en jongeren in Nederland

Maar liefst 1 op de 5 kinderen en jongeren in Nederland groeit op met zorg voor een ander. Kinderen en jongeren die veel hulp of zorg geven aan een ander, komen minder toe aan leuke dingen voor zichzelf doen, huiswerk of sport. Logisch dus dat zij vaker (27%) dan gemiddeld behoefte hebben aan een luisterend oor of een leuk uitstapje. In ons land wonen 182.000 kinderen en jongeren samen met een langdurig ziek familielid.

Positieve effecten

De meeste kinderen en jongeren die thuis voor iemand zorgen, of die zich zorgen maken óm diegene, ontwikkelen vaardigheden die een leven lang waardevol zijn. Zo kunnen ze zich vaak goed inleven in andere mensen. Ze zijn ook eerder bereid om anderen te helpen, iets dat van pas kan komen in de klas, tijdens het studeren of bij het stagelopen. De behoeften van een ander - klasgenoten, collega’s, klanten – merken ze vaak eerder op. Kinderen en jongeren met zorgaken zijn meestal sociaal en loyaal, waardoor ze makkelijk vrienden maken. Op de basisschool zijn het vaak goede helpers in de klas. Kortom: mensen kunnen op hen bouwen.

Andere effecten

Doordat de zorgen of zorgtaken energie kunnen vragen, heeft een kind of jongere soms minder energie voor andere dingen. Of ze durven vanwege de bijzondere situatie thuis geen vrienden mee te nemen. En wie zich steeds druk maakt om wat de ander nodig heeft, kan het moeilijk vinden om voor zichzelf op te komen. Het verantwoordelijkheidsgevoel is vaak groter dan je verwacht bij iemand van die leeftijd.

Als de zorg te veel vraagt van het kind of de jongere, kunnen er negatieve effecten ontstaan. Denk aan concentratieproblemen, lagere cijfers op school, ruzies met anderen of een angstig, verdrietig of boos gevoel. Soms uiten emoties zich ook lichamelijk. Bijvoorbeeld in hoofdpijn, buikpijn, eet- en slaapproblemen.

Het hebben van bijvoorbeeld een ouder die lichamelijk of psychisch ziek is, kan verschillende effecten hebben. Zo is de kans op opvoedproblemen twee keer (en ingeval van een verslaving drie keer) zo groot. En als een van de ouders een verslaving of een psychiatrisch probleem heeft, loopt het kind een drie tot dertien keer zo groot risico om dit later zelf ook te krijgen, blijkt uit cijfers van kennisinstituut Movisie. Het herkennen van kinderen en jongeren met mantelzorgtaken is belangrijk om ze ondersteuning te geven.

Behoeftes bij mantelzorg

Wie opgroeit met zorgtaken kan het fijn vinden om informatie te krijgen over de ziekte, beperking of handicap van het familielid. Ook willen veel kinderen en jongeren graag bij iemand hun verhaal kwijt. Lees meer over wat Steunpunt Mantelzorg doet voor kinderen en jongeren met mantelzorgtaken:

Deel deze pagina